Hapa Kwetu

Kadiri dunia inavyozidi kuwa kijiji, kwa maana kwamba umbali kutoka sehemu moja hadi nyingine unazidi kupoteza umuhimu, na mawasiliano baina ya watu yanazidi kuwa rahisi, na kukutana uso kwa uso inazidi kuwa rahisi, tutakuwa na kazi kubwa ya kujizatiti kukabiliana na tofauti za tamaduni duniani. Watu wa kila utamaduni wana namna yao ya kufikiri, kuelewa, kufanya mambo, kuongea, na kadhalika. Wao kwa wao wanaelewana. Lakini dunia ya leo si ya watu kukaa na wenzao wanaoelewana tu, bali ni ya kukabiliana na watu wa tamaduni tofauti. Haijalishi kama uko Dar es Salaam, Tokyo, au Los Angeles. Mchanganyiko wa watu wa tamaduni mbali mbali unazidi kuziathiri sehemu zote za dunia. Hapa Marekani, nimeona juhudi inayofanyika ya kujizatiti na hali hiyo. Sehemu za kazi, kwa mfano, kutokana na kuwa na wafanyakazi kutoka sehemu mbali mbali za dunia, wahusika wanaanza kuelewa umuhimu wa kujielimisha na kuelimishana kuhusu tofauti za tamaduni, ili kuzuia migogoro na kuboresha mahusiano kazini. Mimi m

Kwa miaka mingi nimekuwa katika utafiti wa tofauti baina ya utamaduni wa Mmarekani na ule wa Mswahili (yaani Mwafrika). Huwa najiuliza masuali mengi, kuhusu matatizo yanayoweza kutokea pale Mmarekani anapokutana na Mswahili. Nafahamu fika, na wengine wanafahamu pia, kuwa matatizo yanaweza kuwa mengi, kero, maudhi na kutoelewana. Lakini sikuwahi kuona kitabu kinachotoa mwanga kuhusu masuala hayo, kwa namna ya kuniridhisha. Kwa vile kitabu cha aina hiyo niliyowazia hakikuwepo, niliamua kukiandika mimi mwenyewe. Niliona kuwa hakuna maana kukaa tu na kulalamika. Tatizo haliondoki kwa malalamiko, bali kwa vitendo. Kitabu nilichoandika kinaitwa Africans and Americans: Embracing Cultural Differences . Napenda kuwashukuru wasomaji waliotoa maoni yao kuhusu kitabu hiki kwenye kumbi mbali mbali. Mmoja wa hao ni Dada Sophie ambaye ameandika maoni yake kwenye blogu mbali mbali. Miaka ya karibuni, nimefahamiana na kikundi cha vijana wa Mto wa Mbu, Tanzania, wanaojishulisha na utalii. Hao vija

(Makala hii imechapishwa katika gazeti la Kwanza Jamii , April 2009) Dhana ya maendeleo iko kila mahali, katika maisha yetu binafsi, na katika maisha ya jamii na nchi kwa ujumla. Sote tunaamini kuwa tunahitaji maendeleo. Tusipofanya jitihada katika maendeleo, tunashinikizwa kwa namna moja au nyingine tufanye hiyo jitihada au tunaburuzwa tuendelee. Katika kuziongelea nchi, watu hutumia dhana ya nchi zilizoendelea na nchi zinazoendelea au zisizoendelea. Kwa mujibu wa dhana hizo, nchi kama Marekani, Uingereza, Sweden, Ujerumani, na Japani zinahesabiwa kuwa zimeendelea. Lakini nchi kama Tanzania, Kenya, na Uganda zinahesabiwa kuwa nchi zinazoendelea. Dhana hizi zimejengeka vichwani mwa watu, tangu zamani. Je tunapotumia dhana hizi, tunaelewa tunachoongelea? Dhana hizi zina mantiki yoyote? Binafsi, ingawa zamani nilikuwa na mawazo kama wengine, kwamba kuna jamii au nchi zilizoendelea na zile zisizoendelea au zinazoendelea, miaka hii nimegundua kuwa dhana hizi zina walakini au hazina mant

Jioni hii, nimetoa mhadhara kuhusu tofauti za utamaduni wa Mwafrika na ule wa Mmarekani, kwa walimu na wanafunzi wa vyuo vya St. Benedict/St. John's , kwenye mji wa St. Joseph, Minnesota. Nilialikwa na idara inayoshughulika na masomo ya amani . Mhadhara huo ulihudhuriwa pia na watu ambao hawako katika idara hii. Walimu walionialika wamesoma na wanakitumia kitabu changu kinachoelezea tofauti za tamaduni hizi. Baadhi ya hao walimu na waliohudhuria wanajiandaa kwa safari ya kwenda Kenya na Tanzania wiki za karibuni. Mhadhara wangu ulikuwa sehemu ya matayarisho ya safari. Nilifanya nilivyoweza kuwaeleza mambo muhimu ya kuzingatia, nikinukuu niliyoeleza katika kitabu changu. Jambo moja la msingi nililosisitiza ni kuwa tunapofanya uamuzi kushirikiana na watu wa utamaduni tofauti na wetu, tuzingatie sana suala la kujielimisha kuhusu tofauti za tamaduni zetu, tangu mwanzo na wakati wote wa mahusiano hayo, na baada ya hapo pia. Tusipofanya hivyo, tutajikuta katika matatizo yasiyo ya laz

Jana nilifika hapa mjini St. Joseph, Minnesota, nikiwa mgeni wa vyuo vya St Benedict/St. John's . Nilialikwa na Profesa Lisa Ohm , ambaye alihudhuria semina niliyoshiriki kuiendesha miaka michache iliyopita, kuhusu hadithi za waSomali . Katika semina ile, Profesa Ohm alipata fursa ya kununua kitabu changu cha hadithi za Wamatengo . Baada ya kukisoma, aliniandikia ujumbe akisema kuwa amekipenda sana na akanipa tafakari yake kuhusu yaliyomo katika baadhi ya hadithi zile. Tafakari yake ilinifungua macho, kwani alinionyesha mambo ambayo sikuwa nimeyawazia, ingawa mimi ni mMatengo. Profesa Ohm alinieleza kuwa anatumia kitabu kile cha hadithi za waMatengo katika kozi yake ya hadithi. Alisema pia kuwa hapo mjini St. Joseph wana kikundi cha watu ambao wamekuwa wakizisoma na kuzijadili hadithi zile. Ziara yangu ilitazamiwa kuwa fursa ya wanafunzi wake na wanakikundi kujifunza zaidi kuhusu hadithi na utamaduni wa waMatengo na waAfrika kwa ujumla. Jana tulijumuika katika huo mjadala, ambao ul

Hivi karibuni nilianzisha mada hii hapa kuhusu Watanzania wanaoishi baa. Katika mjadala, ndugu Bwaya alishauri kuwa tunapozungumia suala hilo, tukumbuke pia kuna Watanzania wanaoishi vijiweni. Nafikiri hili ni wazo muafaka. Na wazo hilo limenifanya nifikirie hizi blogu zetu. Tunaweza kuzichukulia blogu zetu kuwa ni vijiwe. Zinatoa huduma ile ile kama vijiwe. Ndugu Kamala ni mkweli, maana blogu yake ameiita kijiwe . Tuko Watanzania wengi ambao tunaishi bloguni, kama vile wenzetu wanavyoishi baa au vijiweni. Jumuia ya wanablogu inaongezeka. Tumeshaanza kuwa kama kabila. Tunajitambua, na tunao utamaduni wetu, kama vile Wapogoro, Wakwere, au Wasukuma wanavyojitambua na tamaduni zao. Tofauti na kijiwe asilia, ambacho labda kiko Buguruni au Magomeni, na ambacho wateja wake kwa kawaida ni wakaaji wa hapo hapo mtaani, hivi vijiwe vya mtandaoni, yaani blogu, vinajumuisha wateja kutoka pande zote za dunia. Hii ni ajabu, kwamba mtu unaweza kuanzisha kijiwe chako, yaani blogu, popote ulipo n

Jana nimepata barua pepe kutoka kwa kijana mmoja Mmarekani ambaye alikuwa mwanafunzi wetu hapa St. Olaf College, Minnesota miaka michache iliyopita. Ameniambia kuwa anaenda kutembelea Tanzania na Kenya wiki chache zijazo. Anauliza kama ninaweza kumpa ushauri wowote kuhusu namna ya kujiandaa, ikiwa ni pamoja na vitabu vya kusoma au filamu za kuangalia kabla hajasafiri. Kwa waMarekani, kuuliza masuali ya aina hii na kujiandaa namna hii ni kawaida. Nazungumzia suala hilo mara kwa mara, kama unavyoona hapa . Tatizo ni upande wetu waTanzania. Sijawahi kumwona Mtanzania ambaye, anapopata fursa ya kwenda nchi ya nje, anatafuta vitabu vya kusoma kama sehemu ya maandalizi ya safari. Mtanzania huyu inawezekana anakwenda kufanya ziara au biashara au kutembelea ndugu na marafiki, kusoma au kufanya kazi. Anaondoka nchini na kwenda, bila kujishughulisha kama hao waMarekani wanavyojishughulisha. Ubalozi wa Marekani katika Tanzania una programu za kuwapeleka waTanzania Marekani kwa masomo. Wanajitah

Tangu shughuli ya uchapishaji wa vitabu ilipoanza nchini mwetu, wakati wa ukoloni, kuchapishwa kwa kitabu kulitegemea uamuzi wa mchapishaji. Waandishi hawakuwa na madaraka juu ya mchapishaji bali walikuwa kama watumwa mbele ya mchapishaji. Hali hii haikuwa kwa upande wa vitabu tu, bali hata aina nyingine za maandishi. Watunzi wa mashairi, kwa mfano, au insha, walikuwa chini ya himaya ya wahariri na wachapishaji pia. Ilikuwa ni kawaida kwa waandishi wa mashairi kuanza shairi kwa kumbembeleza mhariri asiwatupe kapuni. Ukifanya utafiti kuhusu yule mwandishi wetu maarufu, Shaaban Robert, kwa mfano, utaona kuwa pamoja na kipaji kikubwa alichokuwa nacho, hakuwa na madaraka juu ya wachapishaji wake. Hali hii ya waandishi kuwategemea wachapishaji bado haijabadilika nchini Tanzania. Wachapishaji wameendelea kuwa kama miungu, na waandishi wanalalamika sana kuhusu wachapishaji. Malalamiko ni ya namna nyingi, kama vile kucheleweshwa taarifa kuhusu miswada, kucheleweshwa kuchapishwa miswada, kuche

Miaka hii, Santa Claus anaonekana Dar es Salaam na sehemu zingine Tanzania. Zamani, tukiwa wadogo, hatukuwahi kumwona babu huyu, labda vitabuni. Siku hizi wakati wa Krismasi, anaonekana, hasa kwenye maduka makubwa mijini. Santa Claus ametokea Ulaya. Wakati wa Krismasi, huko Ulaya na Marekani ni majira ya baridi kali, na theluji hutanda kila mahali. Wenyeji wa huko huvaa mavazi mazito kutokana na hali hiyo. Santa Claus naye anavaa hivyo, kutokana na hiyo baridi kali. Sijui hao waliomleta Santa Claus Tanzania walisahau kuwa Tanzania hakuna baridi ya aina hiyo? Nashangaa kumwona Santa Claus sehemu kama Dar es Salaam, kwenye joto sana majira ya Krismasi. Au labda ndio maendeleo yenyewe? (Foto kutoka PDPhoto.org)